Actieve opvolging versus voorzichtig afwachten

Prostaatkanker is een langzaam groeiende kanker. Bij 30% van de mannen blijkt de tumor zelfs helemaal niet of nauwelijks te groeien en ook geen klachten te veroorzaken. Het is daarom niet altijd zinvol om prostaatkanker direct actief te behandelen.

• Indien in overleg met de patiënt besloten wordt om de prostaatkanker actief op te volgen, zijn regelmatige controleonderzoeken noodzakelijk om een eventuele groei van de tumor op tijd vast te stellen. In dat geval kan alsnog een therapie opgestart worden.
• Voor de controles hebben wij verschillende middelen ter beschikking zoals bloedcontrole (PSA), rectaal onderzoek, echografie en sinds geruime tijd ook de MRI-scan van de prostaat. Bij twijfel wordt een biopsie van de prostaat herhaald.

Wanneer is deze behandeling aangewezen?

• Oudere mannen met een zeer langzaam groeiende prostaatkanker zonder klachten. Hier spreken we van ‘watchful waiting’.
• Mannen met een lage PSA-waarde, bij wie slechts een beperkte hoeveelheid tumorcellen werd gevonden en die verder gezond zijn. Zij hebben daardoor een levensverwachting van meer dan tien jaar. Hier spreken we van ‘active surveillance’.

Criteria voor 'active surveillance' versus 'watchful waiting'

	Active surveillance	Watchful waiting
Hoofddoel	Geïndividualiseerde behandeling	Geen behandeling
Kernmerken patiënt	Geschikt voor een genezende (+/- radicale) behandeling	Leeftijd >70 of levensverwachting <15 jaar en niet geschikt voor genezende behandeling
Kenmerken tumor	T1-T2, Gleason max 6, initie?le PSA <15	Eender welk T-stadium, Gleason max 7, eender welke PSA
Monitoring	Frequente PSA-testen, herhaalde biopsies	PSA-testen zijn niet belangrijk, geen herhaalde biopsies
Indicaties behandeling	Korte verdubbelingstijd van PSA, upgrading na biopsie	Symptomatische progressie
Timing behandeling	Vroegtijdig	Uitgesteld
Doel behandeling	Curatief	Palliatief

Bron: Parker 2004

Resultaten

• De resultaten zijn erg afhankelijk van de agressiviteit van de tumor, leeftijd en gezondheidstoestand van de patiënt. Meer nog dan bij andere therapieën moeten voor- en nadelen op maat gewogen worden.
• Enerzijds is er de psychische druk van een onbehandelde tumor: door af te wachten loopt men het risico in een stadium te verzeilen waarin een genezende therapie niet meer mogelijk is.
• Anderzijds heeft afwachten het voordeel vele jaren te winnen zonder de bijwerkingen van een behandeling mee te moeten dragen.