Vernauwde beenslagaders

  • In elk van de slagaders in de benen kan zich een vernauwing of verstopping (stenose) voordoen. Op bepaalde plaatsen in de slagader, vaak waar de gladde binnenwand beschadigd is, worden plaques gevormd van witte bloedcellen en vetachtige stoffen (waaronder cholesteroldeeltjes).
  • De plaques zetten zich vast in en op de vaatwand. 
  • Op deze plaques ontstaan bloedstolsels bestaande uit bloedplaatjes. Doordat de plaques aangroeien, vernauwt de slagader steeds meer. Er kan dan minder bloed doorheen.

Symptomen

Pijn bij het lopen is de meest voorkomende klacht. De pijn kan de patiënt beperken in zijn dagelijkse activiteiten. De aandoening is ook gekend als etalagebenen. Mensen met verstopte beenslagaders blijven namelijk dikwijls stil staan en even in de etalage kijken, omdat ze niet meer verder kunnen gaan door de pijn in hun kuiten. 

Andere klachten

  • koude voeten
  • verlies van haar op de benen
  • verdikte teennagels
  • vertraagde nagelgroei
  • verkleuring van het been: door de slechte doorbloeding kan het been bleek worden, wanneer de patiënt het optilt, en kan het rood of blauw verkleuren, wanneer hij zijn been laat hangen.

In een ver gevorderd stadium van vaatvernauwing of zelfs bij afsluiting van de beenslagaders kan het tekort aan bloed in het been ook al in rust optreden, zonder dat de spieren actief zijn. Dan heeft de patiënt zelfs pijn in rust, bv. ‘s nachts in bed. Ook kunnen wonden aan de benen slecht genezen of zelfs spontaan ontstaan.

Oorzaken

Het ontstaan van een vernauwing of een verstopping in de beenslagaders is een gevolg van slagaderverkalking of arteriosclerose.

Mogelijke risicofactoren voor het ontstaan van slagaderverkalking kunnen zijn:

  • erfelijke aanleg
  • verhoogd cholesterolgehalte
  • te weinig lichaamsbeweging
  • hoge bloeddruk (arteriële hypertensie)
  • roken
  • stress
  • leeftijd
  • alcoholmisbruik
  • anticonceptiepil
  • overgewicht
  • suikerziekte (diabetes mellitus)
  • of een combinatie van bovengenoemde factoren

Behandeling

Arteriosclerose kun je behandelen door je levensstijl aan te passen:

  • stoppen met roken
  • aan meer lichaamsbeweging doen
  • je voeding aanpassen

Indien nodig, kan de aangetaste slagader ook medisch behandeld worden met een:

Bij een ballondilatatie wordt het letsel in de slagader open geblazen met een ballon om zo de vernauwing van het bloedvat grotendeels op te heffen. Een ballondilatatie is veel minder belastend dan de klassieke operaties (endarterectomie of bypass). Daarom geniet een ballondilatatie momenteel de voorkeur om een vernauwing te behandelen. Een ballondilatatie is vandaag een routinebehandeling, omdat het medisch materiaal de laatste jaren technisch sterk geëvolueerd is.

Wanneer is een ballondilatatie aangewezen?

Het soort letsel en de plaats in de slagader bepalen of het letsel in aanmerking komt voor een ballondilatatie. Helaas komen niet alle letsels en niet alle plaatsen in het lichaam in aanmerking voor deze behandeling.

Ingreep

  • De ingreep gebeurt vaak nog onder volledige of locoregionale verdoving (via een epidurale prik in de rug) voor het comfort van de patiënt. Technisch gezien kan de ingreep perfect onder plaatselijke verdoving worden uitgevoerd. Het probleem is echter de zeer variabele duur van de ingreep gaande van dertig minuten tot drie uren.
  • De arts brengt de ballon in de slagader om het letsel open te blazen en zo de vernauwing van het bloedvat grotendeels op te heffen. 
  • Als de vernauwing nog te groot is na passage met de ballon, kan er aanvullend een stent geplaatst worden om het bloedvat definitief open te houden.
Afdrukken

Een endarterectomie is een klassieke operatie waarbij de arts de vernauwing in het bloedvat verwijdert door de binnenste laag van de vaatwand met de plaque uit te snijden.

Wanneer is een endarterectomie aangewezen?

  • Indien de vernauwing zich bevindt op de splitsing van de slagaders, is een endarterectomie noodzakelijk. Dit is vaak het geval bij de splitsing van de bovenbeenslagader in de lies.
  • In sommige gevallen is een klassieke operatie ook aangewezen, indien het gaat om een zeer verkalkte, uitgebreide plaque of een plaats in de bovenbeenslagader of in de buikslagader.

Ingreep

  • Bij een klassieke endarterectomie wordt de ernstig vernauwde slagader en zijn splitsing (bifurcatie) opengemaakt en schoongemaakt aan de binnenzijde. Er zijn verschillende soorten materialen beschikbaar om in te hechten (patch) zodat het bloedvat breder wordt.
  • De ingreep gebeurt onder volledige of locoregionale verdoving (via een epidurale prik in de rug).
  • De chirurg maakt een snede in de huid en zoekt het gezonde bloedvat boven en onder de vernauwing. Er wordt een bloedverdunnend middel gegeven en de slagader wordt na afklemmen geopend om de vernauwing of plaque te verwijderen. Vervolgens wordt de slagader gesloten al dan niet met een patch. 
Afdrukken

Bij een bypassoperatie wordt een overbrugging (bypass) aangelegd voor de afgesloten of ernstig vernauwde beenslagader. Er zijn verschillende soorten bypasses: zo kunnen de eigen aders gebruikt worden of vaattransplantaten in kunststof.

Wanneer is een bypassoperatie aangewezen?

  • Patiënten die in het verleden al een spataderoperatie of overbruggingen aan het hart ondergingen, hebben mogelijk geen bruikbare beenaders meer voor een bypassoperatie met eigen aders.
  • Ook als de aders te dun zijn of verstopt zijn door een vroegere aderontsteking is een bypass in kunststof aangewezen.

Ingreep

  • De ingreep gebeurt onder volledige of locoregionale verdoving (epidurale prik in de rug). De chirurg zoekt eerst het gezonde bloedvat boven en onder de vernauwing. Hiervoor wordt een snede gemaakt in de lies en aan de binnenzijde van de knie. 
  • Bij een overbrugging onder de knie met een eigen ader zijn nog verschillende bijkomende sneetjes nodig om de ader uit het been te halen.
  • Er wordt een bloedverdunnend middel gegeven en de bypass wordt boven en onder de vernauwing op het gezonde bloedvat ingenaaid. 
Afdrukken

Bij een in situ thrombolyse wordt het stolsel in het bloedvat opgelost via een sterk bloedstolselafbrekend medicament, dat via een katheter gedurende 24 uur plaatselijk in het stolsel van het verstopte bloedvat wordt gebracht. Dit medicament lost het stolsel op, zodat de normale bloeddoorstroming hersteld wordt en een longembolie kan worden vermeden.

Verloop procedure

  • De in situ thrombolyse wordt opgestart in de operatiezaal onder radioscopische controle en onder plaatselijke of algemene verdoving (een ruggenprik is tegenaangewezen omwille van het bloedingsrisico tijdens de thrombolyse).
  • De thrombolyse mag maximum 24 uur duren om het bloedingsrisico niet te verhogen.
  • De patiënt wordt op de afdeling Intensieve Zorgen opgevolgd (controle van de stollingsparameters, bloedsomloop, toestand van het been). Na ten laatste 24 uur wordt het verstopte bloedvat gecontroleerd met radioscopie in de operatiezaal. Bij een geslaagde thrombolyse is het vat opnieuw open.
  • Achteraf wordt de patiënt nog 24 uur op de afdeling Heelkunde geobserveerd. In totaal blijft de patiënt 48 tot 72 uur gehospitaliseerd.

Wie komt in aanmerking?

Omwille van het verhoogd bloedingsrisico, moet de patiënt aan bepaalde voorwaarden voldoen om in aanmerking te komen voor een in situ thrombolyse.

  • De trombose mag niet ouder zijn dan 8 tot 12 weken, als de patiënt zich aanbiedt.
  • De patiënt is niet ouder dan 80 jaar.
  • De patiënt heeft geen recente heelkundige ingrepen ondergaan.
  • De patiënt heeft geen recent trauma doorgemaakt en heeft geen kanker.
Afdrukken